Με βάση τις τελευταίες έρευνες φαίνεται ότι ο αριθμός των γάμων που καταλήγει σε διαζύγιο έχει ανοδική πορεία η οποία ξεκίνησε από το 1950 και μέχρι τις μέρες μας έχει φτάσει σε ποσοστό που αγγίζει το 30%. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι τρεις στους 10 γάμους διαλύονται.

Τα παιδιά αποτελούν τα «αθώα θύματα» ενός διαζυγίου καθώς υφίστανται τις συνέπειές ενός γεγονότος για τα οποίο δεν  φέρουν ευθύνη. Αυτό οδηγεί πολλούς γονείς στην απόφαση της επίσπευσης ή της αναβολής του χωρισμού.

Αυτό ωστόσο που αποδεικνύεται ότι έχει τη μεγαλύτερη σημασία, αποτελώντας παράλληλα τη μεγαλύτερη πρόκληση για τους γονείς που παίρνουν την απόφαση να χωρίσουν είναι να ξεπεράσουν τις μεταξύ τους διαφορές και τα τις επιπτώσεις που προκαλεί η διάλυση του γάμου στους ίδιους, εστιάζοντας το ενδιαφέρων τους στα παιδιά και τις αυξημένες ανάγκες τους.

Η εμπειρία του παιδιού

Α. Η ψυχολογία ενός παιδιού που οι γονείς του χωρίζουν

Ακόμα και ένα διαζύγιο το οποίο λαμβάνει χώρα με πολιτισμένο τρόπο αναπόφευκτα προκαλεί πόνο στα παιδιά. Η έννοια ενός ιδανικού διαζυγίου χωρίς σύννεφα και σκοτούρες φαίνεται ότι είναι μύθος.

Το συναίσθημα το οποίο κυριαρχεί σε ένα παιδί του οποίου οι γονείς χωρίζουν είναι αυτό της ανασφάλειας καθώς εγκαταλείπουν κάτι το οποίο τους είναι γνώριμο και οικείο – κατά συνέπεια ασφαλές, για μια νέα κατάσταση στην οποία δεν ξέρουν τι ακριβώς θα αντιμετωπίσουν.

Η παραπάνω ανασφάλεια μπορεί να πάρει διάφορες μορφές εστιάζει ωστόσο κυρίως

• Ως προς τα συναισθήματα των γονιών τους απέναντί τους
• Ως προς το μερίδιο ευθύνης που τα ίδια φέρουν για τη συγκεκριμένη κατάληξη
• Ως προς τον τρόπο συμπεριφοράς απέναντι στους γονείς τους και την έκφραση των συναισθημάτων τους για αυτούς.

Β. Διαφοροποιήσεις ανά φύλο

Ο χωρισμός αποτελεί ένα ισχυρό τραυματικό γεγονός και για τα αγόρια και για τα κορίτσια. Οι έρευνες ωστόσο φανερώνουν κάποιες διαφοροποιήσεις ως προς την αντιμετώπισή του οι οποίες συνίστανται κυρίως στο στάδιο ου χωρισμού κατά το οποίο κάθε παιδί παρουσιάζει μεγαλύτερη δυσκολία σε σχέση με το φύλο του.

Με βάση λοιπόν τα ερευνητικά αποτελέσματα φαίνεται ότι τα αγόρια έχουν μεγαλύτερη δυσκολία στην αντιμετώπιση των πρώτων σταδίων του χωρισμού – κάτι που είναι πιθανόν να συνδέεται με το γεγονός ότι είναι συνήθως ο πατέρας αυτός που φεύγει, σε σχέση με τα κορίτσια τα οποία αντιμετωπίζουν καλύτερα τα πρώτα στάδια αλλά δυσκολεύονται στη συνέχεια.

Έτσι λοιπόν ενώ η προσαρμογή των αγοριών στους 18 μήνες που ακολουθούν το διαζύγιο είναι σαφώς δυσκολότερη, οι συνέπειές του στα κορίτσια είναι μακροπρόθεσμες καθώς παρατηρούνται συγκρουσιακές σχέσης με τη μητέρα τους κατά τη διάρκεια της εφηβείας ενώ σε πολλές περιπτώσεις είναι συχνή η τάση για εφήμερες σχέσεις και μεγαλύτερους συντρόφους.

Γ. Ο ρόλος της ηλικίας

Οι έρευνες φανερώνουν ότι – χωρίς σε καμία περίπτωση να είναι ανώδυνο το διαζύγιο μπορεί να είναι αρκετά πιο εύκολο για ένα παιδί μικρότερης ηλικίας. Η άποψη αυτή υποστηρίζεται από το γεγονός ότι το παιδί δεν έχει προλάβει να ζήσει την οικογενειακή ζωή με αποτέλεσμα να διαταράσσεται σε μικρότερο βαθμό η εικόνα που είχε για αυτή.

Αν και σε καμία περίπτωση δεν θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για ανύπαρκτες συνέπειες για την προσωπικότητά του – άλλωστε το ίδιο το διαφορετικό πρότυπο μέσα στο οποίο μεγαλώνει οδηγεί συχνά σε αυτές, η δυσκολότερη φάση προκειμένου να διαχειριστεί ένα παιδί το χωρισμό των γονιών του είναι αυτή της εφηβείας, το οποίο είναι σημαντικό για την υιοθέτηση στάσεων σε σχέση με την κοινωνική και προσωπική του ζωή.

Δ. Κυριότερες αντιδράσεις

Οι αντιδράσεις στις οποίες μπορεί να οδηγηθεί ένα παιδί του οποίου οι γονείς χωρίζουν ποικίλουν ανάλογα με την ηλικία και εξαρτώνται – ποσοτικά και ποιοτικά από διάφορους παράγοντες οι κυριότεροι από τους οποίους φαίνονται παρακάτω.

• Από το ίδιο το παιδί και την ψυχοσυναισθηματική ωριμότητα που το διακρίνει
• Τη σχέση που έχει αναπτύξει με τους γονείς του πριν το διαζύγιο
• Τις σχέσεις που έχει αναπτύξει με ένα δίχτυο προσώπων που είναι σημαντικά για αυτό όπως φίλους, συγγενείς ή δασκάλους
• Την ένταση των συγκρούσεων πριν, κατά τη διάρκεια και μετά από το χωρισμό
• Τον τρόπο με τον οποίο οι γονείς του μπορούν να καλύψουν τις ανάγκες του κατά τη διάρκεια του διαζυγίου

Οι κυριότερες αντιδράσεις που συναντάει κανείς σε παιδιά που οι γονείς του χωρίζουν κατά τη διάρκεια της εφηβείας είναι οι παρακάτω:

• Θυμός και Επιθετικότητα
• Αλλαγές στη συμπεριφορά
• Άγχος
• Κατάθλιψη

Με τα μάτια ενός παιδιού: Τι ζητάει από τους γονείς που χωρίζουν

Αναφέρθηκε αρκετές φορές παραπάνω ότι δεν υπάρχει η έννοια του ιδανικού διαζυγίου. Ωστόσο είναι εφικτό κάτω από κάποιες προϋποθέσεις η εμπειρία αυτή να μην εμποδίσει την ομαλή ανάπτυξη των παιδιών καθώς οι επιπτώσεις του τόσο ποσοτικά όσο και ποιοτικά εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τον τρόπο με τον οποίο θα λειτουργήσουν οι γονείς τόσο σε σχέση με τα παιδιά όσο και στις μεταξύ τους σχέσεις.

Ο παρακάτω κατάλογος έτσι όπως παρουσιάζεται από το Πανεπιστήμιο του Missouri, δείχνει τι θα ζητούσε ένα παιδί από του γονείς του που πρόκειται ή έχουν πάρει διαζύγιο. Μέσα από αυτόν μπορεί κανείς να δει τόσο τα κυριότερα λάθη στα οποία αυτοί υποπίπτουν, όσο και τις βασικότερες ορθές πρακτικές που θα πρέπει να ακολουθήσουν.

• Χρειάζομαι και τους δύο στη ζωή μου. Γράψτε μου ένα γράμμα ή απλά τηλεφωνήστε μου. Στην περίπτωση που δεν το κάνετε νιώθω ότι δεν με αγαπάτε ή δεν ενδιαφέρεστε για εμένα.
• Σας παρακαλώ σταματήστε να μαλώνετε και δουλέψτε σκληρά προκειμένου να τα βρείτε μεταξύ σας. Προσπαθήστε να συμφωνήσετε σε θέματα που αφορούν εμένα. Όταν μαλώνετε για εμένα πιστεύω ότι έχω κάνει κάτι λάθος και νοιώθω ενοχή.
• Επιθυμώ να προσφέρω την αγάπη μου και στους δύο και να απολαμβάνω το χρόνο που περνάω με τον καθένα από εσάς. Σας παρακαλώ υποστηρίξτε με σε αυτό. Όταν οι πράξεις σας φανερώνουν ζήλια ή ανησυχία νιώθω σαν να πρέπει να πάρω το μέρος του ενός και να αγαπώ τον ένα γονιό περισσότερο από τον άλλο.
• Σας παρακαλώ να επικοινωνείτε απευθείας με τον άλλο γονιό μου ώστε να μην χεριάζετε να έχω το ρόλο του ταχυδρόμου.
• Όταν αναφέρεστε στον άλλο μου γονιό σας παρακαλώ να λέτε μόνο θετικά πράγματα ή ας μην πείτε τίποτα. Στην περίπτωση που μιλάτε άσχημα ή με αγένεια για τον άλλο μου γονιό νοιώθω σαν να πρέπει να πάρω το μέρος σας.
• Σας παρακαλώ να θυμάστε ότι θέλω να είστε και οι δύο μέρος της ζωής μου. Στηρίζομαι στη μητέρα μου και τον πατέρα μου να με μεγαλώσουν, να με διδάξουν και να με βοηθήσουν στις περιπτώσεις που έχω πρόβλημα.